زمزمه تدوین سیاستی جدید برای فضای مجازی، سبب شده تا برخی کارشناسان از اشتباهات فرایندی احتمالی در این سیاست خطیر، احساس نگرانی کنند. چنانکه سیاست فیلترینگ میتوانست با درنظرگرفتن ابعاد اجتماعی حکمرانی، بهگونهای دیگر اجرایی شود.
کلاندادهها نشان میدهد نتایج و پیامد واقعی سیاست، تغییری در ذهنیت بلندمدت مردم ایجاد نخواهد کرد. بازخوانی روشمند دغدغههای مردم در گذر زمان، بیانگر آنست که توجه به ابعاد شناختی و شخصیت فرهنگی جامعه، از الزامات موفقیت و پیشبرد هر نوع سیاستگذاری است.
طرح صیانت که راجع به فضای زیست جدید مردم بود، در مقایسه با سایر طرحهای مجلس یازدهم، مانند «شفافیت» و «جمعیت» بیشترین میزان توجه در فضای مجازی را به خود اختصاص داد. (بیش از ۱ میلیون پست، کامنت و ۵۰۰ میلیون ایمپرشن در کمتر از یک ماه)
تحلیل احساسات حاکی از آن است که این طرح، معادل محدودیت و فیلترینگ شبکههای اجتماعی، برساخت شد، فلذا بیش از ۹۰ درصد کاربران فضای مجازی، به این سیاست بازخوردی منفی دادند. در نتایج پیمایش بهار ۱۴۰۳ نیز، ۸۷ درصد مردم همین بازخورد را به تداوم وضع فیلترینگ اینستاگرام داشتند.
دادهکاوی موضوعات محل بحث کاربران در تابستان ۱۴۰۰، نشان میدهد بیش از نیمی از کاربران، نگران تأثیر سیاست بر کسبوکار بودند. (دغدغه ۵۷.۳ درصد از کاربران توییتر و ۵۱ درصدی کاربران اینستاگرام). این نوع مواجهه عموماً بین کاربران غیرسیاسی رواج داشت. با توجه به پیامدهای کرونا و حضور بیسابقه کسبوکارها در اینستاگرام، مهمترین مسئله این قشر، فیلترشدن اینستاگرام بود.
در پیمایش جدید نیز، ۶۰.۲ درصد از صاحبان کسبوکارهای فضای مجازی، معتقدند فیلترینگ اینستاگرام، کارشان را مختل کردهاست.
جالب آنکه مقایسه دادهکاوی ۱۴۰۰ با پیمایش بهار ۱۴۰۳، درسآموختههای جالبی دارد که گویی فارغ از پیچیدگیهای اثر متغیرها در گذر زمان و اجرای انواع حکمرانی، پیشبینی مردم (برای ۳ سال بعد) عملاً رخ دادهاست. تصورات قالبی و سپس پیشداوریها، منجر به پیشگوییهایی میشود که خودبخود محقق میشوند. (Self-fulfilling prophecy)
چگونگی و شیوه تعامل دولت و مردم از مهمترین ارکان هر نوع حکمرانی است. شکلگیری ذهنیت مردم در موضوعاتِ دستورکار سیاستگذاری، بر نتیجه اثرگذار خواهد بود. در واقع میشد قبل از اجرای سیاست فیلترینگ، از حداقل میزان اختلال در کسبوکارها تخمینی واقعی داشت.
